“พี่จ๋า” ชนิกานต์ กาญจนสาลี เป็นหัวเรือใหญ่นำพาลูกเรือทั้ง 6 คน

ผลิตผลงานชิ้นนี้ การทำงานเริ่มต้นจากคำถามที่ว่า “งบประมาณ อปท. มีอยู่เท่าไหร่ ใช้อย่างไร และมีประสิทธิภาพแค่ไหน?” การแสวงหาข้อมูลเพื่อค้นหาคำตอบจึงเกิดขึ้น

โดยรวบรวมข้อมูล อปท. จากกรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น (สถ.), ข้อมูลการใช้จ่ายงบประมาณ จากเว็บไซต์ “ภาษีไปไหน” สำนักงานพัฒนารัฐบาลดิจิทัล (องค์การมหาชน) และ ข้อมูลนิติบุคคล จากกรมพัฒนาธุรกิจการค้า

ปัญหาที่ตามมาก็คือ ข้อมูลจากเว็บไซต์กรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น ไม่ครบถ้วน ไม่ปรับปรุงให้เป็นปัจจุบัน เช่น ข้อมูลการจัดสรรเงินภาษีให้กับ อปท.ไม่มีการแจกแจงหรือแยกให้เห็น และไม่พบข้อมูลรายได้ อปท. ปีงบประมาณ 2561ขณะเดียวกัน ไม่มีการแจกแจงเรื่องรายรับ-รายจ่ายแบบละเอียด ข้อมูลในบาง อปท. คาสิโนออนไลน์ ได้ตังดี มีแค่จำนวนงบประมาณของโครงการที่ได้รับอนุมัติ ส่วนรายรับอื่นๆ ก็ไม่มีการแจกแจง ทั้งที่เป็นข้อมูลสำคัญที่ควรจะแจ้งให้ประชาชนได้รับทราบ

ในตอนนั้นทีมงานระบุว่า ขาดข้อมูลรายได้ อปท. ไม่สามารถนำมาประมวลผลได้ จึงได้ทำหนังสือถึงอธิบดีกรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น เป็นลายลักษณ์อักษร ส่งทางไปรษณีย์ลงทะเบียน 2 ครั้ง ฉบับแรก 15 กรกฎาคม 2562 ฉบับที่สอง 23 สิงหาคม 2562

แต่ถึงวันนี้ก็ยังไม่ได้รับการตอบกลับแม้แต่ครั้งเดียว

ก่อนหน้านี้เคยเข้าพบผู้อำนวยการกองการเลือกตั้งท้องถิ่น เพื่อขอรายชื่อนายกและสมาชิกสภาท้องถิ่น ย้อนหลัง 10 ปี ได้รับคำแนะนำว่าให้ทำหนังสือถึงอธิบดีกรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่นตามขั้นตอน ไม่สามารถให้ข้อมูลโดยพลการได้

เมื่อทำหนังสือไปแล้ว เจ้าหน้าที่กองการเลือกตั้งท้องถิ่น ติดต่อมาทางโทรศัพท์และส่งข้อมูลเป็นไฟล์ Excel ทางอีเมล แต่ได้สูงสุดเพียงแค่ 1 ปี โดยให้เหตุผลว่าระบบคอมพิวเตอร์ของหน่วยงานประมวลผลช้า อีกทั้งเป็นข้อมูลส่วนบุคคลส่วนข้อมูลการจัดซื้อจัดจ้างของ อปท. สองนักพัฒนาระบบใช้วิธีเขียนโปรแกรม Python ต่อเข้ากับ API ของเว็บไซต์ ASIAX8 “ภาษีไปไหน” และนำรายชื่อของ อปท. ไปค้นหา โดยใช้เวลาดึงข้อมูลประมาณ 48 ชั่วโมงจากนั้นนำไฟล์มารวมเข้าด้วยกันในรูปแบบ CSV ก่อนคำนวณค่าสถิติต่างๆ เพื่อนำไปแสดงผลทางเว็บไซต์ และนำข้อมูลมาเล่าด้วยภาพและกราฟ โดยผู้สื่อข่าวจะนำข้อมูลมาตรวจสอบและค้นหาด้วยวิธีการ Pivot Table อีกที

แม้การหาความเชื่อมโยงระหว่างนิติบุคคลที่ชนะการประกวดราคา รูปแบบการจัดซื้อจัดจ้างกับจังหวัด และข้อมูลงบประมาณ จะไม่สามารถวิเคราะห์เจาะลึกและฟันธงเรื่องการทุจริตได้ แต่ก็ได้ผู้เชี่ยวชาญอธิบายจากข้อมูลที่เราทำ